အခုအိမ္မွာခ်ိပ္လုိက္တဲ႕ "ယဥ္ေက်းတဲ့လူ႕အဖြဲ႕စည္းဆီသုိ႕" ေခါင္းစဥ္နဲ႕ပုိ႕စ္ေလးကေတာ့
သူငယ္ခ်င္း အဲေခါင္ေသာင့္ ဘေလါ့ကေန ခ်ိပ္ယူလုိက္တာပါ။ ဖတ္လုိက္ရလုိ႕လည္း ယဥ္ေက်းတဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြဆီက မွတ္သားစရာ(အတုယူစရာ)
သူငယ္ခ်င္း အဲေခါင္ေသာင့္ ဘေလါ့ကေန ခ်ိပ္ယူလုိက္တာပါ။ ဖတ္လုိက္ရလုိ႕လည္း ယဥ္ေက်းတဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြဆီက မွတ္သားစရာ(အတုယူစရာ)
ေကာင္းေလာက္တဲ့ ေျပာဆုိသုံးႏွဳန္းမွဳေတြ တစ္ခ်ဳိ႕ ရရွိလုိက္ရပါတယ္။ ဒီအပုိဒ္ေလးကုိ
ဖတ္ျပီးမွာေတာ့ တစ္ေန႕က Facebook မွာ ေတြ႕လုိက္ရတဲ့ ဓါတ္ပုံဟာသ စာပုိဒ္ေလးတစ္ခုကို ဒီေနရာမွာပဲ ျပန္လည္မွ်ေ၀ေပးလုိက္ရပါတယ္။
ခု ျမန္မာျပည္မွာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ လူတဦးခ်င္း က်ဴးလြန္တဲ့ ရာဇဝတ္မႈ မွတဆင့္ လူမ်ဳိးေရး၊ ဘာသာေရး ပဋိပကၡ အသြင္ေဆာင္လာကာ အၾကမ္းဖက္ သတ္ျဖတ္မႈ၊ အဓိကရုဏ္း ပံုစံ မတည္ၿငိမ္မႈေတြ ျဖစ္ေပၚလာရျခင္းမွာ ႏိုင္ငံႀကီးသားပီသဖို႕၊ တနည္းအားျဖင့္ ယဥ္ေက်းတဲ့လူ႕အဖြဲ႕အစည္း ေဖာ္ေဆာင္လာႏိုင္ဖို႕ ေလ့လာ၊ ဆင္ျခင္စရာေတြ အမ်ားႀကီး ရွိေနတယ္။ ဘာသာ၊ လူမ်ိဳး တင္းမာမႈ အသြင္ေဆာင္လာျခင္းမွာ ေဆြးေႏြး သံုးသပ္စရာ လက္ငင္းအေၾကာင္း (Immediate Cause) ေတြ၊ ေနာက္ခံကားခ်ပ္ ဇစ္ျမစ္အေၾကာင္း (Underlying Root Cause) ေတြ အမ်ားႀကီးရွိတဲ့အျပင္ လူအမ်ားစုရဲ႕ ပုဂၢလိက သေဘာ တုန္႕ျပန္မႈေတြမွာပါ ဆင္ျခင္သတိျပဳစရာေတြ အမ်ားႀကီး ရွိေနတယ္။
ရခိုင္လူထုဟာ စစ္အစိုးရ အဆက္ဆက္ နဲ႕ လက္ရွိ အစိုးရ ေခတ္မွာ မတရား ဖိႏွိပ္မႈမ်ိဳးစံုကို ျပည္မမွ ျမန္မာအမ်ားစုထက္ ပိုခံစားခဲ့၊ ခံစားေနၾကရတယ္။ ဒါ့အျပင္ အရင္ ဖိႏွိပ္မႈ ပိုျပင္းထန္တဲ့ စစ္အစိုးရ ေခတ္မွာ ေတာင္ ရခိုင္လူထုဟာ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ နည္းနဲ႕ မတရားမႈကို အျမဲတြန္းလွန္ ဆႏၵျပေလ့ရွိတယ္။ လက္ရွိ အထိုက္အေလ်ာက္ ပိုမိုလြတ္လပ္တဲ့ သေဘာေဆာင္တဲ့ အရပ္သားတပိုင္း အစိုးရေခတ္မွာ က်ယ္ျပန္႕တဲ့ လူထုလႈပ္ရွားမႈေတြ ပိုျဖစ္လာႏိုင္စရာရွိတယ္။
လူမ်ိဳး၊ ဘာသာ ေသြးထိုးႏိုင္မႈ ေလာင္စာ ကလည္း ရခိုင္မွာ အဆင္သင့္ရွိေနတယ္။ ရခိုင္ ေဒသဟာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ နဲ႕ နယ္ေျမခ်င္းထိစပ္ေနတဲ့ အတြက္ လူဝင္မႈႀကီးၾကပ္ေရး ျပႆနာ၊ ဟိုးအရင္ကတည္း အတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ခဲ့တဲ့ ဘာသာ၊ လူမ်ိဳး မတူသူေတြၾကား ျဖစ္ေလ့ ျဖစ္ထ ရွိတဲ့ ပဋိပကၡ သေဘာ၊ ဆတ္ဆတ္ထိ မခံႏိုင္တဲ့ အေျခအေနေတြ ရွိတယ္။ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ လူမ်ိဳး၊ ဘာသာ နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ကိစၥေတြမွာ လူေတြဟာ အျမဲတမ္းလိုလို အသိဥာဏ္ ထက္ စိတ္ခံစားမႈအေပၚ မူတည္ၿပီး တုန္႕ျပန္ေဆာင္ရြက္ေလ့ရွိတတ္တယ္။ အရပ္စကားနဲ႕ ေျပာရရင္ လူမ်ိဳး၊ ဘာသာ ကိစၥက အညွာလြယ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ စစ္အစိုးရအဆက္ဆက္ စနစ္တက် ပိတ္ဆို႕ၿပီး ဝါဒျဖန္႕ မိႈင္းတိုက္ ဖ်က္စီးခံခဲ့ရတဲ့ ျမန္မာျပည္က လူအမ်ားစု အတြက္ ပိုလို႕ အညွာလြယ္ပါတယ္။
ေခတ္မီ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ၿပီး ပညာေရး အဆင့္အတန္းျမင့္ ဒီမိုကေရစီစံႏႈန္း၊ အက်င့္အၾကံ၊ အေတြးအေခၚေတြ အျမစ္တြယ္ ရွင္သန္ေနၿပီး ျဖစ္တဲ့ တိုင္းျပည္ႀကီးေတြမွာလည္း အနည္းနဲ႕ အမ်ား ဆိုသလို က်န္ရွိေနေသးတယ္။ အေၾကာင္းက လူေတြဟာ ကိုယ္ေနထိုင္ရာ ပတ္ဝန္းက်င္၊ ရာသီဥတု၊ ပထဝီ၊ အစားအေသာက္၊ ဓေလ့ ထံုးစံ၊ လူမ်ိဳးစု၊ ကိုးကြယ္ ယံုၾကည္မႈ စတဲ့ သဘာဝရဲ႕ (တနည္းအားျဖင့္ ေရြးခ်ယ္ခြင့္မရွိလို႕) ကြဲျပားျခားနားမႈေတြအရ အုပ္စုေလးေတြ ကြဲျပားေနၿပီး အုပ္စုသေဘာေဆာင္တဲ့ အျပဳအမူ၊ အေျပာအဆို၊ ဘက္လိုက္မႈေတြ ျဖစ္လာေလ့ရွိလို႕ပါ။
ဒီလို သေဘာမွာ ႏွစ္ေတြနဲ႕ခ်ီ ပိတ္ဆို႕ခံခဲ့ရလို႕ ေရတြင္းထဲက ဖားသူငယ္လို ေရတြင္းရဲ႕ေဘာင္သတ္ျခင္းခံရတဲ့ အျမင္၊ အေတြးအေခၚနဲ႕သာ ရွင္သန္ေနတဲ့ ဗမာ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွာ လူမ်ိဳး၊ ဘာသာစြဲ ျပင္းထန္မႈ မ်ားတဲ့ စိတ္အခံ အေျခအေနနဲ႕ စိတ္ႏွလံုး ထိခိုက္ တုန္လႈပ္ဖြယ္ အျဖစ္အပ်က္ဆိုးေတြကို ျမင္ရ၊ သိရ၊ ၾကားရေတာ့ စိတ္ႏွလံုး ခံစားမႈ နဲ႕ပဲ တုန္႕ျပန္ခဲ့ၾကေတာ့တယ္။ ထိန္းကြပ္စရာ အသိဥာဏ္ အခံက နဂိုကမွ နည္းေနေတာ့ အက်ိဳးဆက္က ပိုဆိုးေစတာေပါ့။
မ်က္ေမွာက္ေခတ္လို အင္တာနက္ နည္းပညာ၊ သတင္း ဆက္သြယ္ေရး၊ ရုပ္သံ နည္းပညာေတြ က်ယ့္ျပန္႕တဲ့ေခတ္မွာ ပထမ ရာဇဝတ္မႈ သတင္းဟာ နည္းပညာရဲ႕ အကူအညီနဲ႕ လ်င္လ်င္ျမန္ျမန္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ လူေတြၾကားကို ေရာက္ရွိခဲ့တယ္။ သတင္းအခ်က္အလက္ စီးဆင္းမႈ ျမန္ဆန္က်ယ္ျပန္႕လာတဲ့သေဘာကို ဘာမွ အျပစ္ေျပာစရာမရွိပါ။ သို႕ေသာ္ စတင္ တင္ျပတဲ့ ေဒသခံ ဌာေနတိုင္းရင္းသားကို ကိုယ္စားျပဳဟန္ရွိတဲ့ မီဒီယာရဲ႕ သတင္းတင္ျပပံု နဲ႕ ထပ္ဆင့္ ျဖန္႕ေဝသူေတြရဲ႕ ျပဳမူပံုေတြမွာ စကားေျပာစရာေတြ အမ်ားႀကီး ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါဟာ လက္ရွိ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ လူမ်ဳိးေရး၊ ဘာသာေရး ပဋိပကၡ အသြင္သ႑ာန္ မတည္မၿငိမ္ျဖစ္ေနမႈရဲ႕ လက္တေလာ အေၾကာင္းလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
အဓမၼ သားမယား ျပဳက်င့္၊ ပစၥည္းယူ၊ လူသတ္မႈ ျဖစ္စဥ္ကို တင္ျပတဲ့ သတင္းမီဒီယာရဲ႕ က်ဴးလြန္သူေတြလို႕ စြပ္စြဲခံရတဲ့ သူေတြအေပၚ ဘာသာ၊ လူမ်ိဳး မတူညီမႈကို အသားေပးေဖာ္ျပတာဟာ က်င့္ဝတ္ပိုင္းဆိုင္ရာအရ ေမးခြန္းထုတ္စရာေတြ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ဌာေနတိုင္းရင္းသားဘက္ကို ကိုယ္စားျပဳၿပီး က်ယ္ျပန္႕တဲ့ သေဘာေဆာင္တဲ့ မတရားမႈေတြ၊ ရာဇဝတ္မႈေတြ ရွိေနလို႕ ရွိေနေၾကာင္း လူအမ်ား အသိမွတ္ျပဳမႈရေအာင္ ပံုေဖာ္ခ်င္ရင္လည္း အနိဌာရံု ဓာတ္ပံုေတြထက္ အျခား အားေကာင္းတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ၊ အလားတူ အျဖစ္အပ်က္ေတြ စုစည္းၿပီး စံုစမ္း တူးေဖာ္ သတင္းတင္ျပဟန္ (Investigative Report) နဲ႕ မီဒီယာ၊ စာနယ္ဇင္း က်င့္ဝတ္ သိကၡာ ရွိရွိတင္ျပလို႕ ရပါတယ္။
ဒီလို အျဖစ္အပ်က္ မွတ္တမ္းတင္စာေတြကို ေဒသဆိုင္ရာ လူထုအေျချပဳ အဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ ေဒသခံ ဌာေနတိုင္းရင္းသား ကုိယ္စားျပဳပါတီေတြ ကိုေပးပို႕ၿပီး သူတို႕မွ တဆင့္ ျပည္နယ္ နဲ႕ ဗဟို အစိုးရကို တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး၊ ရပ္ရြာေအးခ်မ္းသာယာေရး အေလးေပးေအာင္လည္း တိုက္တြန္းႏိႈးေဆာ္ႏိုင္ပါတယ္။ အစိုးရ (သို႕) စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ (သို႕) တရားရံုး စတဲ့ အမ်ားျပည္သူ သိစရာမလိုတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြကို တင္ျပတဲ့အခ်ိန္မွသာ တကယ့္ အျဖစ္အမွန္ ဓာတ္ပံု အေထာက္အထား (ဘယ္ေလာက္ အေျခအေနဆိုးဆိုး၊ အနိဌာရံု ျဖစ္ျဖစ္) ေဝေဝဆာဆာနဲ႕ ခိုင္ခိုင္လံုလံု တင္ျပဖို႕လိုၿပီး အမ်ားျပည္သူကို ျဖန္႕ေဝတဲ့ သတင္းတင္ဆက္မႈမွာေတာ့ သတင္းက်င့္ဝတ္၊ သတင္းေကာင္း ဂုဏ္ရည္ကို ထိန္းျခင္းအားျဖင့္ လူေတြရဲ႕ စိတ္ႏွလံုး ဆြဲကိုင္လႈပ္ေစမယ့္ အနိဌာရံု ဓာတ္ပံုေတြ၊ ဘာသာ၊ လူမ်ိဳး ကြဲျပားသူခ်င္း ေသြးကြဲေစတဲ့ စကားလံုး၊ အသံုးအႏူန္းေတြကို ေရွာင္ၾကဥ္ ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
ယေန႕ေခတ္မွာ အင္တာနက္ ဘေလာ့ေတြ၊ လူမႈကြန္ယက္စာမ်က္ႏွာေတြ မွ တဆင့္ သာမန္လူတိုင္းက အသက္ေမြးဝမ္းေၾကာင္း ပညာရပ္ တခုျဖစ္တဲ့ သတင္း၊ မီဒီယာ ေတြရဲ႕ လုပ္ငန္းတာဝန္ေတြကို ဝါသနာအရ အေပ်ာ္တမ္းလုပ္ေဆာင္ေနမႈဟာ သတင္းေခတ္လူသားရဲ႕ သေဘာသဘာဝ ျဖစ္တဲ့ အျပင္ မတူကြဲျပားက်ယ္ျပန္႕တဲ့ အျမင္ေတြကို ထုတ္ေဖာ္ႏိုင္လို႕ အျပဳသေဘာအေနနဲ႕ ႀကိဳဆိုရမွာျဖစ္တယ္။ သို႕ေသာ္ ကိုယ္တိုင္ စနစ္တက် ေလ့လာသင္ယူထားျခင္းမရွိတဲ့ သတင္းျဖန္႕ျဖဳးျခင္း ဘာသာရပ္တခုကို ေန႕စဥ္ ကိုယ္ပိုင္ စာမ်က္ႏွာေတြမွတဆင့္ လုပ္ေဆာင္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ သတင္း၊ မီဒီယာ ေတြ ေယဘုယ် လိုက္နာရမယ့္ က်င့္ဝတ္ေတြ၊ စည္းကမ္းေတြကို ေလ့လာဖို႕လိုပါမယ္။ အသံုးအႏႈန္း နဲ႕ တင္ျပပံု အားလံုးဟာ သိကၡာ၊ က်င့္ဝတ္အညီ ျဖစ္ဖို႕လိုပါမယ္။
ခု လူအမ်ားစု မိမိရဲ႕ အြန္လိုင္း ကိုယ္ပိုင္စာမ်က္ႏွာေတြေပၚမွ ရာဇဝတ္မႈသတင္းကို တင္ျပပံု၊ ျဖန္႕ေဝပံု သတင္းက်င့္ဝတ္နဲ႕ မညီျဖစ္ေနတာကို အဓိက ဆိုလိုတာျဖစ္ၿပီး ရာဇဝတ္မႈ သတင္းကို လူမ်ိဳး၊ ဘာသာ ကြဲျပားမႈ အသားေပး ေဖာ္ျပေျပာဆိုကာ လူမ်ိဳး၊ ဘာသာ မုန္းတီးေရးေတြ ျဖစ္ေပၚေစဖို႕ (မသိလို႕ပဲ ျဖစ္ေစ၊ မရည္ရြယ္ပဲနဲ႕ ျဖစ္ေစ) အင္တုိက္အားတိုက္ ကူညီေနသလိုျဖစ္ေနပါတယ္။
ရာဇဝတ္မႈ လို သတင္းမွာ ဘာသာ၊ လူမ်ိဳး ကိုထည့္ျခင္းကေတာ့ ဘာအေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႕မွ (ဘယ္လိုနည္းနဲ႕မွ) မျဖစ္သင့္တဲ့ ကိစၥပါ။ ရာဇဝတ္မႈ ျဖစ္တယ္။ က်ဴးလြန္ေၾကာင္း သံသယ ျဖစ္ခံရတဲ့ သူေတြ အဖမ္းခံထားရတယ္။ သူတို႕ကို တရားရံုး မွာ တရားဥပေဒ နဲ႕ အညီ အျပစ္ ရွိ မရွိ စံုစမ္းေဖာ္ထုတ္မယ္။ အျပစ္ရွိရင္ ျပစ္မႈနဲ႕ ထိုက္တန္တဲ့ ျပစ္ဒဏ္ကို က်ခံေစမယ္။ တရားရံုး လုပ္ငန္းစဥ္တေလ်ာက္ တရား၊ ဥပေဒနဲ႕ ညီမညီ၊ အဂတိ ကင္းမကင္း၊ တရားမွ်တမႈ ရွိမရွိ သက္ဆိုင္ရာ ေဒသက လူမႈအဖြဲ႕အစည္းေတြ နဲ႕ သတင္း၊ မီဒီယာက ေစာင့္ၾကည့္မယ္။ တရားရံုးရဲ႕ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ပံု (သို႕) ေနာက္ဆံုး တရားစီရင္ခ်က္က တခုခု ခၽြတ္ေခ်ာ္ရင္ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရတယ္၊ ဘယ္လိုေတာ့ လုပ္ေဆာင္သင့္တယ္ စတဲ့ ေမးခြန္းထုတ္မႈေတြ၊ ဆႏၵသေဘာထား တင္ျပ ေတာင္းဆိုမႈ ေတြကို အရပ္ဖက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြ နဲ႕ သတင္း၊ မီဒီယာက လုပ္ေဆာင္မယ္။ ဒါဟာ ရိုးရွင္းတဲ့ တရားဥပေဒစိုးမိုးတဲ့ ယဥ္ေက်းတဲ့ လူ႕ေဘာင္ အဖြဲ႕အစည္းမွာ ျဖစ္ရမယ့္ ျဖစ္စဥ္ နဲ႕ လုပ္ငန္းသေဘာေတြပါ။ ရာဇဝတ္မႈနဲ႕ မသက္ဆိုင္တဲ့ က်ဴးလြန္သူ နဲ႕ က်ဴးလြန္ခံရသူေတြရဲ႕ ဘာသာ၊ လူမ်ိဳးကြဲျပားမႈ ကို ထည့္စရာ အေၾကာင္းမရွိပါ။
တရားဥပေဒ စိုးမိုးတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြမွာလည္း ဘာသာ၊ လူမ်ိဳး ကြဲျပားသူေတြၾကား ျဖစ္တဲ့ ရာဇဝတ္အမႈအခင္းေတြမွာ မလိုလားအပ္တဲ့ ပေယာဂေတြ ကပ္ပါေလ့ရွိပါတယ္။ ပထမ ရာဇဝတ္မႈ ျဖစ္ျဖစ္ခ်င္း အက်ဴးလြန္ခံရသူရဲ႕ မိသားစုဝင္က တရားဥပေဒရဲ႕ အဆံုးအျဖတ္ကို မေစာင့္ႏိုင္ဘဲ စိတ္ခံစားမႈနဲ႕ ကိုယ္တိုင္ လက္စားေခ် ျခင္းျဖင့္ ျပန္လည္ ရာဇဝတ္မႈ က်ဴးလြန္မိတာေတြ ရွိေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီလို အေျခအေနဟာ မတူကြဲျပားတဲ့ လူအုပ္စု ႏွစ္ခု အၾကားမွာ အမုန္းေတြ၊ သံသယေတြ တိုးပြားလာေစၿပီး လြတ္လပ္တဲ့ တရားစီရင္မႈ ကို ထိခိုက္ေစတတ္ပါတယ္။
လက္ရွိ ဗမာ့လူ႕အဖြဲ႕အစည္း (ပညာအရည္အခ်င္း၊ လက္ရွိေနထိုင္တဲ့ ႏိုင္ငံ မသက္ဆိုင္) မွ ဗမာေတြ အြန္လိုင္းမွာ သံုးႏႈန္းေျပာဆိုတဲ့ အသံုးအႏႈန္း နဲ႕ လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ အျပဳအမူ အမ်ားစုဟာ လူ႕က်င့္ဝတ္ပိုင္းဆိုင္ရာအရ ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ အင္မတန္ အားနည္းေနပါတယ္။ ပထမဆံုးအေနနဲ႕ ယဥ္ေက်းတဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း မွာ လူေတြ စံႏႈန္း အေနနဲ႕ ဘယ္လို အရာေတြကို အမွန္ လို႕ သတ္မွတ္ထားတယ္၊ ဘယ္လိုအရာေတြကိုေတာ့ အမွား လို႕ ခံယူတယ္၊ ဘယ္လို အျပဳအမူ၊ အေျပာအဆိုကေတာ့ျဖင့္ က်င့္ဝတ္နဲ႕ မညီဘူး၊ ရွက္စရာေကာင္းတယ္ အစရွိတဲ့ လူပီသတဲ့ အေတြးအေခၚ၊ အေနအထိုင္၊ အသံုးအႏႈန္းေတြကို ေလ့လာၿပီး အမွန္တကယ္ က်င့္ၾကံေနထိုင္ရပါမယ္။ မိမိရဲ႕ လူ႕က်င့္ဝတ္၊ လူ႕သိကၡာနဲ႕ အညီ ျပဳမူ၊ က်င့္ၾကံ၊ ေျပာဆို လူပီသစြာ ေနထိုင္တတ္မႈကို ဂုဏ္ယူတတ္ရပါမယ္။ ဗမာပီသဖို႕၊ တရုတ္ပီသဖို႕၊ အိႏၵိယ ပီသဖို႕ ထက္ လူပီသဖို႕က အေရးႀကီးတယ္ဆိုတာကို နားလည္လက္ခံရပါမယ္။
ဒီေနရာမွာ လူအမ်ား သိေစ၊ ၾကားေစႏိုင္တဲ့ ေနရာေတြမွာ သံုးႏႈန္းတဲ့ အေခၚအေဝၚ သံုးစြဲမႈေတြရဲ႕ အတိမ္အနက္၊ အက်ိဳးအျပစ္ ကို သိနားလည္ၿပီး လူ႕က်င့္ဝတ္နဲ႕ အညီ ေျပာဆို တတ္ဖို႕ အင္မတန္ အေရးႀကီးတဲ့ အေၾကာင္းကို ဆက္လက္ေဆြးေႏြးပါမယ္။ ဥပမာ ခု ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ရခိုင္ လူသတ္မႈသတင္းကို အစိုးရ မီဒီယာ အပါအဝင္ မီဒီယာ တခ်ိဳ႕နဲ႕ လူအမ်ားစုက အသတ္ခံရသူေတြကို “ကုလား” ဆိုတဲ့ အသံုးအႏႈန္း သံုးေနတာ ေတြ႕ရတယ္။ ျပည္ပ အေျခစိုက္၊ အထူးသျဖင့္ အေနာက္ႏိုင္ငံ ေရာက္ ျမန္မာ ဗီဒီယာ ေတြက မူဆလင္ လူမ်ိဳးလို႕ ေခၚေဝၚသံုးစြဲတယ္။ ဒါကို တခ်ိဳ႕က သိပ္မေက်နပ္တဲ့ သေဘာနဲ႕ ခနဲ႕တဲ့တဲ့ ေျပာတာေတြလည္း ဖတ္ရတယ္။ ခနဲ႕ သူေတြထဲမွာ အတန္းပညာတတ္လို႕ ေခၚဆိုႏိုင္သူေတြ ပါတာေတြ႕ရေတာ့ လက္ရွိ ဗမာ့လူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ က်င့္ဝတ္ပိုင္းဆိုင္ရာအားနည္းေနမႈက ပိုမို သိသာထင္ရွားေစပါတယ္။
“ကုလား” ဆိုတဲ့ ေဝါဟာရဟာ မည့္သည့္ ေဝါဟာရမွ ဆင္းသက္လို႕ျဖစ္ေစ၊ ေရွးယခင္ မည္ကဲ့သို႕ အဓိပၸာယ္နဲ႕ သံုစဲြခဲ့သည္ ျဖစ္ေစ လက္ရွိ ေခတ္ယဥ္ေက်းတဲ့ လူ႕အသိုင္းအဝန္းနဲ႕ မသင့္ေလ်ာ္တဲ့အတြက္ လူအမ်ားကို သက္ေရာက္မႈရွိတဲ့ သတင္းေရးတာ၊ ဖတ္တာ၊ ေၾကညာတာလို ေနရာမ်ိဳးမွာ က်င့္ဝတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ထိန္းသိမ္းျခင္းအားျဖင့္ မသံုးရပါ။ သံုးလို႕ရွိရင္ Pejorative (ရင့္သီးသလို) ျဖစ္လို႕ပါ။ ဒါမ်ိဳး လူမ်ိဳးစု (သို႕) လူအုပ္စု တစုကို ထိခိုက္ ေနႏိုင္ေစတဲ့ အသံုးအႏႈန္းေတြကို ေရွာင္ၾကည္သံုးစြဲျခင္းကို အဂၤလိပ္လို Political Correctness (PR) ျဖစ္ေအာင္ သံုးျခင္းလို႕ ေခၚဆိုပါတယ္။
သတင္းဌာန ေတြသာမက လူ႕က်င့္ဝတ္ သိတဲ့၊ ရွိတဲ့ တဦးခ်င္း လူပုဂၢိဳလ္ေတြလည္း လူအမ်ားကို သက္ေရာက္ေစတဲ့ ေနရာမ်ိဳးေတြမွာ ေျပာဆို ျပဳမူရင္ PR ျဖစ္ေအာင္ သံုးစြဲရပါတယ္။ ဒါဟာ ယဥ္ေက်းတဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းက လူပီသတဲ့ လူေတြရဲ႕ အျပဳအမူပါ။ PR ျဖစ္ေအာင္ ေျပာဆို ျပဳမူျခင္းဆိုတာ လူမ်ိဳး၊ ဘာသာ ကိစၥတခုတည္း မဟုတ္ပါ။ အေတြးအေခၚ၊ ယံုၾကည္မႈ၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ က်ား/မ လိင္ကြဲျပားမႈ၊ အလုပ္အကိုင္၊ ကိုယ္အဂၤါ ခ်ိဳ႕ယြင္းမႈ စတဲ့ သီးျခားသေဘာေဆာင္တဲ့ ကြဲျပားမႈေတြကို နင္းၿပီး ေျပာဆို၊ သံုးစြဲျခင္း မျပဳတာအားလံုးကို ဆိုလိုတာပါ။
ဥပမာေပးရရင္ “အသိဥာဏ္ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ ေႏွးေကြးသူ၊ ခ်ိဳ႕ယြင္းသူ” “Intellectually disabled” လို႕ သံုးစြဲမွ PR ျဖစ္မွာပါ။ အဲ့လို မဟုတ္ပဲ “ငေပါ” “ေသာက္ရႈး” “Retard” လို႕ သံုးစြဲရင္ ရိုင္းစိုင္းလို႕ပါ။ မ်က္စိမျမင္သူကို “အျမင္အာရံု ခ်ိဳ႕တဲ့ ေနသူ” “Visually Impaired”၊ နားမၾကားသူကို “အၾကားအာရံုခ်ိဳ႕တဲ့ေနသူ”"Hearing Impaired” လို႕သာ သံုးစြဲရၿပီး “မ်က္ကန္း” “Blind”၊ “နားပင္း” “Deaf” လို႕ သံုးစြဲရင္ သူတပါးရဲ႕ ခ်ိဳ႕ယြင္းမႈကို ႏွိမ္ၿပီး ေခၚသလိုျဖစ္လို႕ ေရွာင္ၾကဥ္ ရပါမယ္။ အလားတူပဲ လူမ်ိဳးစု ကြဲျပားမႈ နဲ႕ ပတ္သက္ရင္ အာဖရိက အႏြယ္ဝင္ အေမရိကန္ေတြကို “အာဖရိကန္ အေမရိကန္” “African American” လို႕ပဲ သံုးစြဲရၿပီး “ငမည္း..၊ နီဂရို” “Black (or) Negro” လို႕ မသံုးစြဲရပါ။ လူျဖဴ ကိုလည္း “ဥေရာပ အႏြယ္” “Caucasian” လို႕သံုးစြဲမွ ယဥ္ေက်းပါတယ္။
က်ား/မ ခြဲျခားမႈ သေဘာ မျဖစ္ေပၚေစဖို႕အတြက္လည္း “ဥကၠဌ” ကို “Chairperson” လို႕သာ ေယဘုယ် သေဘာ သံုးႏႈန္းရၿပီး က်ားဗဟိုျပဳ “Chairman” လို႕ မသံုးရပါ။ အလုပ္အကိုင္ေတြမွာ က်ား/မ ခြဲျခားမႈ မရွိေအာင္ “မီးသတ္သမား” “Firefighter”၊ ရဲအရာရွိ “Police Officer” စသည္ျဖင့္ လိင္ခြဲျခားမႈ မရွိ သံုးစြဲရၿပီး “Fireman”၊ “Policeman” လို႕ မသံုးစြဲရပါ။ လိင္တူျခင္း ကာမ တိမ္းညြတ္သူေတြကို “အေျခာက္” လို႕ လူသိရွင္ၾကား မသံုးစြဲသင့္ပါ။ “လိင္တူခ်စ္သူမ်ား” လို႕သာ ယဥ္ယဥ္ေက်းေက်း၊ လူတဦးခ်င္းရဲ႕ လြတ္လပ္တဲ့ အခြင့္အေရး ကို စာနာနားလည္စိတ္ရွိရွိနဲ႕ သံုးစြဲရမွာပါ။
ဒီလို အေသးစိတ္ သတိထားေျပာဆိုေနမႈေတြကို ေနရာတိုင္းမွာ လုပ္ေနရမယ္လို႕ မဆိုလိုပါ။ ဒါေပမယ့္ ယဥ္ေက်းတဲ့ လူတေယာက္ အေနနဲ႕ နားလည္ သေဘာေပါက္ထားဖို႕လိုၿပီး သင့္ေတာ္သလို အသံုးျပဳတတ္ရပါမယ္။ အထူးသျဖင့္ လူအမ်ား ျမင္ႏိုင္၊ ၾကားႏိုင္၊ သိႏိုင္တဲ့ ေနရာေတြမွာ မတူကြဲျပားျခားနားတဲ့ အုပ္စု တစုကို မထိခိုက္ေစေအာင္ သံုးႏႈန္းတတ္ရပါမယ္။
အထူးသျဖင့္ ယဥ္ေက်းမႈေပါင္းစံု၊ လူမ်ိဳးစံု ေဒြးေရာယွက္တင္ ေနထိုင္ဆက္ဆံလာေနတဲ့ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ေခတ္သစ္ ကမၻာမွာ မတူညီတဲ့ လူမ်ိဳးစု အခ်င္းခ်င္း အထင္အျမင္လြဲမွားစရာ၊ ခြဲျခားမႈ သေဘာ ေဆာင္တဲ့ အသံုးအႏႈန္း၊ အေျပာအဆို၊ အျပဳအမူေတြကို ေရွာင္ရပါမယ္။ ျမန္မာေတြ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံသား ျဖစ္သြားရင္ ျမန္မာ-အေမရိကန္ (Burmese-American) လို႕ပဲ ေခၚဆိုၾကပါတယ္။ အလားတူပဲ လက္ရွိ ဗမာႏိုင္ငံမွာ မွီတင္းေနထိုင္ေနတဲ့ လူနည္းစု လူမ်ိဳးျခား၊ ဘာသာျခားေတြကို အဆင့္တန္းရွိရွိ ေခၚေဝၚေျပာဆို သံုးႏႈန္းမွ ယဥ္ေက်းတဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္လာမွာပါ။
ျမန္မာ-ခရစ္ယာန္၊ ျမန္မာ-မြတ္ဆလင္၊ ျမန္မာ-ဟိႏၵဴ၊ ျမန္မာ-တရုတ္ (တရုတ္လူမ်ိဳးအႏြယ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသား)၊ ျမန္မာ-အိႏၵိယ (အိႏိၵယလူမ်ိဳးအႏြယ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသား) စသည္ျဖင့္ ယဥ္ေက်းစြာ တဦးခ်င္း စံနမူျပဳ သံုးစြဲျခင္းျဖင့္ မတူကြဲျပားျခားနားမႈေတြ ရွိေနလို႕ အေတြးအေခၚ၊ ဓေလ့ ထံုးစံ၊ အေနအထိုင္ ကြဲျပားေနတဲ့၊ တနည္းအားျဖင့္ သဘာဝ အပိုင္းအျခားေတြ ရွိေနလို႕ စိတ္ႏွလံုးခ်င္း နီးစပ္၊ ထိစပ္ဖို႕ ခက္ခဲေနသေယာင္ရွိေနတဲ့ လူသားအခ်င္းခ်င္း တဦးအေပၚတဦး စာနာနားလည္စိတ္ ပိုလာၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အတူယွဥ္တြဲ ေနထိုင္လာႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူသားအားလံုးမွာ ဘံုအျဖစ္တည္ရွိေနတဲ့ လူသားအခ်င္းခ်င္း ခ်စ္ခင္ေလးစား စာနာေထာက္ထားမႈ၊ ခ်စ္ျခင္း ေမတၱာ ေတြနဲ႕သာ ယဥ္ေက်းတဲ့ လူအဖြဲ႕အစည္းကို တည္ေထာင္ႏိုင္ၿပီး ႏိုင္ငံလည္း ကာယ၊ စိတၱ သုခခ်မ္းသာ ရရွိႏို္င္မွာျဖစ္ပါတယ္။
ျငိမ္းခ်မ္းေအးသည္ ဩစေၾတးလ်ႏိုင္ငံ ဘရစ္စဘိန္းျမိဳ႕တြင္ ေနထိုင္လ်က္ရွိသည့္ အိုင္တီနည္းပညာရွင္ တဦးျဖစ္သည္။